Ήμουν σε μια παρέα με έναν αγιογράφο προχθές και η συζήτηση είχε να κάνει με τη σύγχρονη αγιογραφία… Επειδή στη ζωή μου ασχολούμαι έντονα μ’ αυτή τη τέχνη, αυτό το πολιτισμό που μυρίζει λιβάνι και μυρτιά, που μεταποιεί το καθημερινό σε αιώνιο, που ταξιδεύει στον έβδομο ουρανό, αθανατοποιώντας και διαμορφώνει μάρτυρες κι αγίους, αυτόν τον Πολιτισμό του Βυζαντίου, που ντύνει το ρωμέικο μέσα στη πορφύρα του, θέλησα να θέσω κάποια ερωτήματα, αναζητώντας το ήθος και τον τρόπο του καλλιτέχνη της παρέας. Όταν η συζήτηση ήρθε στα πρότυπα της σύγχρονης αγιογραφίας και της ιστορίας της τέχνης αυτής, εκείνος με χαρακτηριστική άνεση άρχισε να απορρίπτει ως καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος άξια, μνημεία όπως οι ναοί της Καππαδοκίας, τα έργα της Μονής του Οσίου Λουκά, τη δέηση στο Ναό της Αγίας Σοφίας Κων/πολεως του 1261…
Βέβαια, δεν απαιτώ από κανέναν να ενστερνίζεται τις δικές μου στυλιστικές αντιλήψεις αλλά δεν δύναμαι να καταλάβω πώς κάποιος «υπηρέτης» της μεγάλης αυτής τέχνης των πατέρων μας φθάνει στο σημείο να πει ότι «οι δικοί μου Παντοκράτορες είναι καλύτεροι»… Σίγουρα, ο παρών, δεν αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αλλά μου φέρνει στο μυαλό αυτή την εξυπνάδα των Νεοελλήνων η οποία έχει να κάνει με την «εικαστική» κρίση σπουδαίων καλλιτεχνημάτων σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα. Μ’ αυτό τον τρόπο σκέψης, εύκολα, απορρίπτουμε τόσο την Αγία Σοφία της Βασιλεύουσας για τo ναό της Αγίας Οικογένειας του Gaudi, τόσο εύκολα απορρίπτουμε την εγκαυστική εικόνα του Χριστού της Μονής του Σινά για τον Χριστό του Dali και βέβαια πολλά ημέτερα για άλλα Ευρωπαϊκά.
Ακόμη και στους εικαστικούς κλάδους, το να ασχολείται κάποιος με την δική μας, τη ρωμέικια τέχνη, αποτελεί φιγούρα old fashion…Λες και η έρευνα της Ελληνικής Τέχνης έχει τελειώσει. Λες και δε χωράει άλλη ανάλυση, λες και ανήκει στο παρελθόν, έχει πεθάνει. Τώρα σημασία έχουν οι «αρχιτεκτονιές» της Δύσης, τα extreme καλλιτεχνήματα των Δυτικών biennale, αυτά που χτυπάνε στο παλμό της σύγχρονης κοινωνίας. Είναι «ντεπασέ» να ασχολείται κανείς με τις πέτρες και τους παπύρους… Μόνο που αυτές οι πέτρες, οι αγιασμένες κατά το Χατζηδάκη και αυτοί οι «πάπυροι» είναι αυτοί που μες το διάβα των αιώνων μας έκαναν Ελεύθερους.
Αυτό, βέβαια, δεν συμβαίνει μόνο με τη ζωγραφική Τέχνη, αλλά σχεδόν σ’ όλους τους καλλιτεχνικούς τομείς. Πλέον, δεν μπορούμε να μιλήσουμε ούτε για ελληνική μουσική, ούτε για αυτόν τον ελληνικό τον ήχο… Κι αυτοί που ασχολούνται ερμηνευτές, δημιουργοί και ακροατές, πέφτουν σε μια ελιτίστικη νιρβάνα, ξεχνώντας ότι όλα τούτα που κληροδοτήθηκαν από τους πατέρες μας, «τοις πάσι γεγόνασι τα πάντα…». Αλλά πάλι καλά να λέμε… Αυτός ο σύγχρονος ελληνισμός έχει το «καλό» ότι συμβιβάζεται με τη περίφημη Παναγιώτενα, με αποτέλεσμα ο συμβιβασμός του αυτός,να του κρατάει τα μάτια κλειστά… Ίσως, επίτηδες, ώστε να μη βλέπει και δια τούτο να μη γνωρίζει, το ενδιαφέρον των ακαδημαϊκών κοινοτήτων του Εξωτερικού γι’ αυτό το Πολιτισμό. Φθάνουμε, λοιπόν, σ’ ένα σημείο κατά το οποίο ο Ελληνικός Πολιτισμός εντός Ελλάδος «μονάζει ως στρουθίον επί δώματος» ενώ εκτός αυτής της χώρας υπάρχει ενθουσιασμός και ανταπόκριση.
Σ’ αυτό το τόπο, όποιος μιλήσει για Ελλάδα, χαρακτηρίζεται από τους «διανοούμενους» ως Φασίστας. Όποιος μιλήσει λίγο παραπάνω για την Ορθοδοξία, του δίνεται από τους λοιπούς το παρατσούκλι του Θρησκόληπτου ενώ όποιος αναφερθεί στη Πόλη, αμέσως μεταποιείται σε φολκλορικό αλυτρωτιστή…
Για να είσαι “in” στην Ελλάδα του 2008 και να ανήκεις, πολύ περισσότερο, στη τάξη των ψαγμένων πρέπει να ακούς ηλεκτρονική μουσική και να καίγεσαι τριπαριζόμενος. Τότε, μεταποιείσαι σε «Γαμάτο τύπο» κατά το κοινώς λεγόμενο… ή σε «Γαμώ τα τυπάκια»! Αλλιώς ή είσαι μονόχνοτος ή θρησκόληπτος… Μιλάμε πάντα για τη τάξη των λίγο πιο ψαγμένων, δεν αναφέρομαι γενικώς… Βέβαια, από τη άλλη, η κοινωνιολογική και μόνο προσέγγιση αυτής της «in» τάξης γέμει ενδιαφέροντος σεσχέση με το οποίο θα μιλήσουμε άλλη φορά.
Αυτό όμως που με παρηγορεί και με κάνει να αισθάνομαι περήφανος είναι ορισμένες τραγικές ειρωνείες! Επί παραδείγματι, δίπλα στο “ love” και στο “loop”, δύο μαγαζιά δηλαδή στο Θησείο τα οποία μπορούν να θεωρηθούν κατατεθέντα αυτής της «μονωτικής» νεοκουλτούρας, βρίσκεται ο μεσοβυζαντινός ναός των Αγίων Ασωμάτων, εδώ και περίπου χίλια χρόνια..Εκεί. Δεν φεύγει, μένει σηματοδοτώντας αφενός το ανέσπερο του Πολιτισμού που εκπροσωπεί αφετέρου το εφήμερο των τεκταινομένων εντός του LOVE και του LOOP, το εφήμερο του νεοπολιτισμού που προβάλλεται, μένοντας και υπογραμμίζοντας αυτή τη ταυτότητα που προσπαθούμε να διαφυλάξουμε, αυτό το πολιτισμό που μυρίζει Λιβάνι και Μυρτιά, μίσχο και Ανάσταση…
Βέβαια, δεν απαιτώ από κανέναν να ενστερνίζεται τις δικές μου στυλιστικές αντιλήψεις αλλά δεν δύναμαι να καταλάβω πώς κάποιος «υπηρέτης» της μεγάλης αυτής τέχνης των πατέρων μας φθάνει στο σημείο να πει ότι «οι δικοί μου Παντοκράτορες είναι καλύτεροι»… Σίγουρα, ο παρών, δεν αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αλλά μου φέρνει στο μυαλό αυτή την εξυπνάδα των Νεοελλήνων η οποία έχει να κάνει με την «εικαστική» κρίση σπουδαίων καλλιτεχνημάτων σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα. Μ’ αυτό τον τρόπο σκέψης, εύκολα, απορρίπτουμε τόσο την Αγία Σοφία της Βασιλεύουσας για τo ναό της Αγίας Οικογένειας του Gaudi, τόσο εύκολα απορρίπτουμε την εγκαυστική εικόνα του Χριστού της Μονής του Σινά για τον Χριστό του Dali και βέβαια πολλά ημέτερα για άλλα Ευρωπαϊκά.
Ακόμη και στους εικαστικούς κλάδους, το να ασχολείται κάποιος με την δική μας, τη ρωμέικια τέχνη, αποτελεί φιγούρα old fashion…Λες και η έρευνα της Ελληνικής Τέχνης έχει τελειώσει. Λες και δε χωράει άλλη ανάλυση, λες και ανήκει στο παρελθόν, έχει πεθάνει. Τώρα σημασία έχουν οι «αρχιτεκτονιές» της Δύσης, τα extreme καλλιτεχνήματα των Δυτικών biennale, αυτά που χτυπάνε στο παλμό της σύγχρονης κοινωνίας. Είναι «ντεπασέ» να ασχολείται κανείς με τις πέτρες και τους παπύρους… Μόνο που αυτές οι πέτρες, οι αγιασμένες κατά το Χατζηδάκη και αυτοί οι «πάπυροι» είναι αυτοί που μες το διάβα των αιώνων μας έκαναν Ελεύθερους.
Αυτό, βέβαια, δεν συμβαίνει μόνο με τη ζωγραφική Τέχνη, αλλά σχεδόν σ’ όλους τους καλλιτεχνικούς τομείς. Πλέον, δεν μπορούμε να μιλήσουμε ούτε για ελληνική μουσική, ούτε για αυτόν τον ελληνικό τον ήχο… Κι αυτοί που ασχολούνται ερμηνευτές, δημιουργοί και ακροατές, πέφτουν σε μια ελιτίστικη νιρβάνα, ξεχνώντας ότι όλα τούτα που κληροδοτήθηκαν από τους πατέρες μας, «τοις πάσι γεγόνασι τα πάντα…». Αλλά πάλι καλά να λέμε… Αυτός ο σύγχρονος ελληνισμός έχει το «καλό» ότι συμβιβάζεται με τη περίφημη Παναγιώτενα, με αποτέλεσμα ο συμβιβασμός του αυτός,να του κρατάει τα μάτια κλειστά… Ίσως, επίτηδες, ώστε να μη βλέπει και δια τούτο να μη γνωρίζει, το ενδιαφέρον των ακαδημαϊκών κοινοτήτων του Εξωτερικού γι’ αυτό το Πολιτισμό. Φθάνουμε, λοιπόν, σ’ ένα σημείο κατά το οποίο ο Ελληνικός Πολιτισμός εντός Ελλάδος «μονάζει ως στρουθίον επί δώματος» ενώ εκτός αυτής της χώρας υπάρχει ενθουσιασμός και ανταπόκριση.
Σ’ αυτό το τόπο, όποιος μιλήσει για Ελλάδα, χαρακτηρίζεται από τους «διανοούμενους» ως Φασίστας. Όποιος μιλήσει λίγο παραπάνω για την Ορθοδοξία, του δίνεται από τους λοιπούς το παρατσούκλι του Θρησκόληπτου ενώ όποιος αναφερθεί στη Πόλη, αμέσως μεταποιείται σε φολκλορικό αλυτρωτιστή…
Για να είσαι “in” στην Ελλάδα του 2008 και να ανήκεις, πολύ περισσότερο, στη τάξη των ψαγμένων πρέπει να ακούς ηλεκτρονική μουσική και να καίγεσαι τριπαριζόμενος. Τότε, μεταποιείσαι σε «Γαμάτο τύπο» κατά το κοινώς λεγόμενο… ή σε «Γαμώ τα τυπάκια»! Αλλιώς ή είσαι μονόχνοτος ή θρησκόληπτος… Μιλάμε πάντα για τη τάξη των λίγο πιο ψαγμένων, δεν αναφέρομαι γενικώς… Βέβαια, από τη άλλη, η κοινωνιολογική και μόνο προσέγγιση αυτής της «in» τάξης γέμει ενδιαφέροντος σεσχέση με το οποίο θα μιλήσουμε άλλη φορά.
Αυτό όμως που με παρηγορεί και με κάνει να αισθάνομαι περήφανος είναι ορισμένες τραγικές ειρωνείες! Επί παραδείγματι, δίπλα στο “ love” και στο “loop”, δύο μαγαζιά δηλαδή στο Θησείο τα οποία μπορούν να θεωρηθούν κατατεθέντα αυτής της «μονωτικής» νεοκουλτούρας, βρίσκεται ο μεσοβυζαντινός ναός των Αγίων Ασωμάτων, εδώ και περίπου χίλια χρόνια..Εκεί. Δεν φεύγει, μένει σηματοδοτώντας αφενός το ανέσπερο του Πολιτισμού που εκπροσωπεί αφετέρου το εφήμερο των τεκταινομένων εντός του LOVE και του LOOP, το εφήμερο του νεοπολιτισμού που προβάλλεται, μένοντας και υπογραμμίζοντας αυτή τη ταυτότητα που προσπαθούμε να διαφυλάξουμε, αυτό το πολιτισμό που μυρίζει Λιβάνι και Μυρτιά, μίσχο και Ανάσταση…
