Φίλος μου είπε, πες με όπως θες… ΜηΟρθόδοξο μη πεις. Κάθομαι και συλλογάμε τι είναι τούτο το σημαντικό, τι είναι Ορθοδοξία. Τι είναι μάνα- τι είναι αδελφή- τι είναι ανάμνηση- τι είναι ζωή… Και με παρασέρνει ακριβώς τούτη η ανάμνηση, περιτριγυρίζοντας στα στενά της Ρώμης, της πρεσβυτέρας, των μεγάλων ναών και των καμπαναριών που σημαίνουν για τη λειτουργία των έξι, των επτά, των οκτώ και για τους αργοπορημένους των εννέα. Και σκέφτομαι εκείνα τα ελληνικά πρωινά που σήμαινε η καμπάνα στις επτά- τον όρθρο, στις οκτώ παρά- τις καταβασίες, στις οκτώ και τέταρτο- τη δοξολογία… Κι όποιος προλάβαινε- δεν έκανε φράγκικο. Κι από νωρίς αρχίζανε οι καλημέρες- στο δρόμο για την Εκκλησιά, στο δρόμο που ανταμώνεις τον Θεό και μπαίνεις μέσα και προσπαθείς να αφήσεις κάθε σκέψη κοσμική-να σκύψεις το κεφάλι να δεχθείς το ειρήνη πάσι, με τον τρόπο τον βυζαντινό, τον ρωμέικο, με τα δάχτυλα του λειτουργού να ακουμπούν το ένα μετ’ άλλο, να χωρίζονται σχηματίζοντας το χριστόγραμμα..Και μετά να βγαίνεις έξω από το ναό, να σφιχτάς στα χέρια σου τ’ αντίδερο, να έχεις για όλη τη βδομάδα. Να περπατάς και να σκέφτεσαι τους αγίους- τα κατορθώματα, τους αγώνες. Να παλεύει μες τη καρδία σου ο λόγος του Χρυσοστόμου «τιμή αγίου μίμηση» και να ψάχνεις να βρεις τους τρόπους να τους μιμηθείς.
Γιατί Ορθοδοξία είναι πράγμα απλό- δεν είναι σύνθετο. Ορθοδοξία είναι το κλάμα του μωρού την ώρα της βάπτισης- ήχος γλυκύς, «εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων». Ορθοδοξία είναι να σου γνέφει ο παπάς να χτυπήσεις τη καμπάνα για τον εσπερινό-εσύ να μη λογίζεις καλά, να σου σπάει το σκοινί και να ανεβαίνεις τις σκάλες του καμπαναριού και να χτυπάς τη καμπάνα μ’ ένα ξύλο ν’ ακουστεί ο ήχος να έρθουν οι χριστιανοί στην εκκλησιά. Ορθοδοξία είναι να πλαγιάζεις το παπά την ώρα που κάνει πρόθεση, διακριτικά να βάζεις κι άλλα χαρτιά με ονόματα πλάι στο ποτήριο, να σου δίνουν οι γυναίκες το ζυμωτό πρόσφορο και να σου λένε «βάλε αυτό να προσκομίσει ο παπάς» γιατί θέλουν το δικό τους να γίνει θυσία- να προσφέρουν στο Θυσιαστήριο. Ορθοδοξία είναι να ψάχνεις τις εικόνες των αγίων μες τα βιβλία, να σκίζεις το φύλλο να βάζεις τον άγιο στον τοίχο να σε κυνηγάει η μάνα σου που έσκισες το βιβλίο. Ορθοδοξία είναι να ανταμώνεις το καλόγερο με τα σκισμένα ράσα στη πλαγιά του Άθωνα να τον ρωτάς πώς θα σωθείς κι αυτός να σου χαμογελάει με απλότητα. Ορθοδοξία είναι να προσεύχεσαι για τους ποιμένες της Εκκλησίας κι εκείνοι να αγωνίζονται να δίνουν τη μαρτυρία της Εκκλησίας στον κόσμο. Ορθοδοξία είναι να είσαι απλός- όπως απλός ήταν ο Χριστός. Ορθοδοξία είναι να ψάλλεις αργά το χερουβικό να σκεπάζεις τον παπά που λειτουργεί. Ορθοδοξία είναι να γονατίζεις τη Κυριακή ενώ ξέρεις ότι απαγορεύεται, γιατί η καρδιά σου σε προστάζει. Ορθοδοξία είναι το αγνάντεμα της εικόνας της Θεοτόκου και το αυθόρμητο που σε κάνει να τη φωνάξεις «Μάνα».
Κι όταν έμεινες μόνος σου, δεν αισθάνθηκες τη μοναξιά. Απλά έμεινες μόνος γιατί έτυχε. Ξέχασες ότι είσαι μόνος γιατί θυμήθηκες ότι δεν είσαι. Κι είχες δίκιο, ήταν ο Χριστός δίπλα σου. Θέλησες να γίνεις καλόγερος κι έγινες – μόνος ποτέ δεν είσαι, ο Χριστός κι άγγελοι είναι δίπλα σου. Παντρεύτηκες κι έκανες οικογένεια, τα χρήματα δε σου φθάνουν- δουλεύεις νυχθημερόν, κάνε υπομονή, στεφάνι είναι κι αυτό. Περπατάς μες τη πόλη, φοβάσαι τους ανθρώπους-δεν φταις εσύ, σε έμαθαν να τους φοβάσαι. Κοίταξε τους διαφορετικά-με περισσότερη αγάπη. Κι αυτό Ορθοδοξία είναι. Αυτή η αγάπη που μακροθυμεί και χρηστεύει, δεν ζητάει ποτέ μερίδιο για τον εαυτό της. Αγρυπνά και Περιμένει- ζει και δεν πεθαίνει Ορθοδοξία κι αυτό είναι. Ορθοδοξία είναι να ζητάς το Έλεος του Θεού- όχι απλά- το ζητάς να σε καταδιώκει. Να σε αγκαλιάζει, να σε συντροφεύει, να σε ανδρώνει. Ορθοδοξία είναι τα ζωντανά που κοπιώντα και πεφορτισμένα την ώρα του εσπερινού πάνε να φωλιάσουν να αναπαυθούν. Όπως το στρουθίον μονάζει επί δώματος- δε θρηνεί αλλά τραγουδάει τη θεία συντροφιά του. Το Νύν και Αεί γίνεται πιο δυνατό- πιο ηχηρό- σχεδόν εξωπραγματικό όταν τούτο λήγει τον εσπερινό και όλα απλώνονται μέσα στη κτίση σε μια άρρηκτη τελειότητα- που παύει να γίνεται αυτή πεδίο δράσης αλλά τόπος σωτηρίας. Και ντύνεται ο Γλυκύς Ιησούς το Νυν και το Αει, και αναπαύεται στο θρόνο της Αγάπης Του- οδηγώντας τα πάντα προς τη Σωτηρία τους. Ο Κύριος εβασίλευσεν ευπρεπώς- δεν ανέτειλε ποτέ όμως αν και ο χρόνος αόριστος- βασιλεύει με τούτο το Νύν και τούτο το Αει- Ορθοδοξία είναι. Και το πρωί ξημερώνει Κυριακή-δεν θα φουρνίσουν. Οι μυροφόρες θα πάνε στο μνήμα, θα φέρουν το μήνυμα της Ανάστασης, θα σηκωθείς θα πας στο ναό και θα ξεχάσεις το χρόνο, σαν να έγινα όλα τώρα- θα προσκυνήσεις το Ευαγγέλιο του Κυριακάτικου Όρθρου θα γίνεις μέτοχος της Ανάστασης σαν να μην είχες ξανακούσεις πότε ότι αναστήθηκε ο Χριστός. Θα το ακούσεις στο Ευαγγέλιο της Κυριακής –το πρώτο, όρθρου βαθέως- αφού κάνεις το σταυρό σου: «Πάσα πνοή αινεσάτω τον Κύριο»… Τούτη η προσκύνηση του Ευαγγελίου, αυτή η αναγνώριση της Ανάστασης, Ορθοδοξία είναι.
Κι αφού όταν θα προχωρήσει η ακολουθία, θα μπει ο παπάς στη λειτουργία- θα κοινωνήσεις, θα βγεις από το ναό σύναιμος και σύσσωμος του Χριστού κι ένα δάκρυ θα κυλίσει από τα μάτια σου-όταν θα προσπαθείς να θυμηθείς το «επάν δε τύχεις της καλής μετουσίας…» και θα κοιτάς τον ουρανό- και θα αισθάνεσαι αυτή την ευτυχία της ολοκλήρωσης- που λίγα δευτερόλεπτα διαρκεί… Ορθοδοξία είναι. Κι όλη η ζωή Ορθοδοξία είναι. Και όταν τσακώνεσαι και μονιάζεις, Ορθοδοξία είναι. Κι όταν παλεύεις να μη μείνεις χλιαρός, Ορθοδοξία είναι. Κι όταν η νύχτα σε θλίβει, αλλά κάπου μες το σκοτάδι της μόνωσης σου θυμήθηκες το φως της Ανάστασης και σα να το είδες να αχνοφέγγει στο βάθος της ψυχής σου, Αδελφέ μου- Ορθοδοξία είναι. Και αρρώστησες, και πόνεσες και έκλαψες δε ξέχασες όμως το όνομα του Κυρίου, κι έπειτα αγωνίστηκες και πάλεψες, δεν απελπίστηκες γιατί είχες καλά στο νου σου το Λόγο του Θεού, Ορθοδοξία είναι. Και την ώρα που είδες ότι το έργο σου δεν αναγνωρίζεται, ότι κανείς των ανθρώπων δεν σε υπολογίζει, δε σε σκέφτεται, δεν ανησυχεί για σένα, δεν αγωνιά, ξέχασες τους αδελφούς σου που φάγατε κάποτε και γελάσατε μαζί ενώ ύστερα δοξολογήσατε το όνομα του Θεού- σφάλμα σου.. Τούτοι προσεύχονται για σένα. Κι αυτό Ορθοδοξία είναι.Ορθοδοξία είναι να αγωνίζεσαι, να πέφτεις και να σηκώνεσαι. Να αγαπάς και να καρτερείς. Να είσαι δυνατός επειδή ο Θεός έτσι θέλει να είσαι. Ορθοδοξία είναι να προσεύχεσαι επί των ποταμών της προσωπικής σου Βαβυλώνας- κάποτε θα φτάσεις στη Χαναάν της Επαγγελίας- σταυρώθηκε ο Χριστός για τη σιγουριά σου.
…Και βλέπω- ότι οι άγιοι εδώ με κοιτούν περίεργα- σοβαροί- παγωμένοι, αγάλματα. Σα να κοιτούν ανατολικά, «Ανατολή του Βασιλέως εξ ύψους». Και να συνεχίζω να ψάχνω μέσα στις Ρωμαιοκαθολικές Εκκλησίες να βρω κάποια Παναγιά Βυζαντινή, να τη ρωτήσω τι είναι Ορθοδοξία γιατί το μυαλό μου δεν χωράει… Κι όταν τη βρω τελικά, θα τη ξαναρωτήσω «Μάνα…» θα ακουστεί-γιατί είναι μάνα κι ακούει τη προσευχή μου- το άγχος μου, μες την αμαρτωλότητα μου- όταν τη ρωτάω Ορθοδοξία τι είναι… Βρίσκοντας την απάντηση στον αγώνα του αδερφού- που παραμένει Ορθόδοξος κι άλλη ιδιότητα δε δέχεται, σηκώνοντας το σταυρό που ο Κύριος του κληροδότησε- δίνοντας σε μένα την απάντηση μέσα από τη ζωή του. Κι αυτό Ορθοδοξία είναι….
Ο Θεός να τον φυλάει.
Γιατί Ορθοδοξία είναι πράγμα απλό- δεν είναι σύνθετο. Ορθοδοξία είναι το κλάμα του μωρού την ώρα της βάπτισης- ήχος γλυκύς, «εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων». Ορθοδοξία είναι να σου γνέφει ο παπάς να χτυπήσεις τη καμπάνα για τον εσπερινό-εσύ να μη λογίζεις καλά, να σου σπάει το σκοινί και να ανεβαίνεις τις σκάλες του καμπαναριού και να χτυπάς τη καμπάνα μ’ ένα ξύλο ν’ ακουστεί ο ήχος να έρθουν οι χριστιανοί στην εκκλησιά. Ορθοδοξία είναι να πλαγιάζεις το παπά την ώρα που κάνει πρόθεση, διακριτικά να βάζεις κι άλλα χαρτιά με ονόματα πλάι στο ποτήριο, να σου δίνουν οι γυναίκες το ζυμωτό πρόσφορο και να σου λένε «βάλε αυτό να προσκομίσει ο παπάς» γιατί θέλουν το δικό τους να γίνει θυσία- να προσφέρουν στο Θυσιαστήριο. Ορθοδοξία είναι να ψάχνεις τις εικόνες των αγίων μες τα βιβλία, να σκίζεις το φύλλο να βάζεις τον άγιο στον τοίχο να σε κυνηγάει η μάνα σου που έσκισες το βιβλίο. Ορθοδοξία είναι να ανταμώνεις το καλόγερο με τα σκισμένα ράσα στη πλαγιά του Άθωνα να τον ρωτάς πώς θα σωθείς κι αυτός να σου χαμογελάει με απλότητα. Ορθοδοξία είναι να προσεύχεσαι για τους ποιμένες της Εκκλησίας κι εκείνοι να αγωνίζονται να δίνουν τη μαρτυρία της Εκκλησίας στον κόσμο. Ορθοδοξία είναι να είσαι απλός- όπως απλός ήταν ο Χριστός. Ορθοδοξία είναι να ψάλλεις αργά το χερουβικό να σκεπάζεις τον παπά που λειτουργεί. Ορθοδοξία είναι να γονατίζεις τη Κυριακή ενώ ξέρεις ότι απαγορεύεται, γιατί η καρδιά σου σε προστάζει. Ορθοδοξία είναι το αγνάντεμα της εικόνας της Θεοτόκου και το αυθόρμητο που σε κάνει να τη φωνάξεις «Μάνα».
Κι όταν έμεινες μόνος σου, δεν αισθάνθηκες τη μοναξιά. Απλά έμεινες μόνος γιατί έτυχε. Ξέχασες ότι είσαι μόνος γιατί θυμήθηκες ότι δεν είσαι. Κι είχες δίκιο, ήταν ο Χριστός δίπλα σου. Θέλησες να γίνεις καλόγερος κι έγινες – μόνος ποτέ δεν είσαι, ο Χριστός κι άγγελοι είναι δίπλα σου. Παντρεύτηκες κι έκανες οικογένεια, τα χρήματα δε σου φθάνουν- δουλεύεις νυχθημερόν, κάνε υπομονή, στεφάνι είναι κι αυτό. Περπατάς μες τη πόλη, φοβάσαι τους ανθρώπους-δεν φταις εσύ, σε έμαθαν να τους φοβάσαι. Κοίταξε τους διαφορετικά-με περισσότερη αγάπη. Κι αυτό Ορθοδοξία είναι. Αυτή η αγάπη που μακροθυμεί και χρηστεύει, δεν ζητάει ποτέ μερίδιο για τον εαυτό της. Αγρυπνά και Περιμένει- ζει και δεν πεθαίνει Ορθοδοξία κι αυτό είναι. Ορθοδοξία είναι να ζητάς το Έλεος του Θεού- όχι απλά- το ζητάς να σε καταδιώκει. Να σε αγκαλιάζει, να σε συντροφεύει, να σε ανδρώνει. Ορθοδοξία είναι τα ζωντανά που κοπιώντα και πεφορτισμένα την ώρα του εσπερινού πάνε να φωλιάσουν να αναπαυθούν. Όπως το στρουθίον μονάζει επί δώματος- δε θρηνεί αλλά τραγουδάει τη θεία συντροφιά του. Το Νύν και Αεί γίνεται πιο δυνατό- πιο ηχηρό- σχεδόν εξωπραγματικό όταν τούτο λήγει τον εσπερινό και όλα απλώνονται μέσα στη κτίση σε μια άρρηκτη τελειότητα- που παύει να γίνεται αυτή πεδίο δράσης αλλά τόπος σωτηρίας. Και ντύνεται ο Γλυκύς Ιησούς το Νυν και το Αει, και αναπαύεται στο θρόνο της Αγάπης Του- οδηγώντας τα πάντα προς τη Σωτηρία τους. Ο Κύριος εβασίλευσεν ευπρεπώς- δεν ανέτειλε ποτέ όμως αν και ο χρόνος αόριστος- βασιλεύει με τούτο το Νύν και τούτο το Αει- Ορθοδοξία είναι. Και το πρωί ξημερώνει Κυριακή-δεν θα φουρνίσουν. Οι μυροφόρες θα πάνε στο μνήμα, θα φέρουν το μήνυμα της Ανάστασης, θα σηκωθείς θα πας στο ναό και θα ξεχάσεις το χρόνο, σαν να έγινα όλα τώρα- θα προσκυνήσεις το Ευαγγέλιο του Κυριακάτικου Όρθρου θα γίνεις μέτοχος της Ανάστασης σαν να μην είχες ξανακούσεις πότε ότι αναστήθηκε ο Χριστός. Θα το ακούσεις στο Ευαγγέλιο της Κυριακής –το πρώτο, όρθρου βαθέως- αφού κάνεις το σταυρό σου: «Πάσα πνοή αινεσάτω τον Κύριο»… Τούτη η προσκύνηση του Ευαγγελίου, αυτή η αναγνώριση της Ανάστασης, Ορθοδοξία είναι.
Κι αφού όταν θα προχωρήσει η ακολουθία, θα μπει ο παπάς στη λειτουργία- θα κοινωνήσεις, θα βγεις από το ναό σύναιμος και σύσσωμος του Χριστού κι ένα δάκρυ θα κυλίσει από τα μάτια σου-όταν θα προσπαθείς να θυμηθείς το «επάν δε τύχεις της καλής μετουσίας…» και θα κοιτάς τον ουρανό- και θα αισθάνεσαι αυτή την ευτυχία της ολοκλήρωσης- που λίγα δευτερόλεπτα διαρκεί… Ορθοδοξία είναι. Κι όλη η ζωή Ορθοδοξία είναι. Και όταν τσακώνεσαι και μονιάζεις, Ορθοδοξία είναι. Κι όταν παλεύεις να μη μείνεις χλιαρός, Ορθοδοξία είναι. Κι όταν η νύχτα σε θλίβει, αλλά κάπου μες το σκοτάδι της μόνωσης σου θυμήθηκες το φως της Ανάστασης και σα να το είδες να αχνοφέγγει στο βάθος της ψυχής σου, Αδελφέ μου- Ορθοδοξία είναι. Και αρρώστησες, και πόνεσες και έκλαψες δε ξέχασες όμως το όνομα του Κυρίου, κι έπειτα αγωνίστηκες και πάλεψες, δεν απελπίστηκες γιατί είχες καλά στο νου σου το Λόγο του Θεού, Ορθοδοξία είναι. Και την ώρα που είδες ότι το έργο σου δεν αναγνωρίζεται, ότι κανείς των ανθρώπων δεν σε υπολογίζει, δε σε σκέφτεται, δεν ανησυχεί για σένα, δεν αγωνιά, ξέχασες τους αδελφούς σου που φάγατε κάποτε και γελάσατε μαζί ενώ ύστερα δοξολογήσατε το όνομα του Θεού- σφάλμα σου.. Τούτοι προσεύχονται για σένα. Κι αυτό Ορθοδοξία είναι.Ορθοδοξία είναι να αγωνίζεσαι, να πέφτεις και να σηκώνεσαι. Να αγαπάς και να καρτερείς. Να είσαι δυνατός επειδή ο Θεός έτσι θέλει να είσαι. Ορθοδοξία είναι να προσεύχεσαι επί των ποταμών της προσωπικής σου Βαβυλώνας- κάποτε θα φτάσεις στη Χαναάν της Επαγγελίας- σταυρώθηκε ο Χριστός για τη σιγουριά σου.
…Και βλέπω- ότι οι άγιοι εδώ με κοιτούν περίεργα- σοβαροί- παγωμένοι, αγάλματα. Σα να κοιτούν ανατολικά, «Ανατολή του Βασιλέως εξ ύψους». Και να συνεχίζω να ψάχνω μέσα στις Ρωμαιοκαθολικές Εκκλησίες να βρω κάποια Παναγιά Βυζαντινή, να τη ρωτήσω τι είναι Ορθοδοξία γιατί το μυαλό μου δεν χωράει… Κι όταν τη βρω τελικά, θα τη ξαναρωτήσω «Μάνα…» θα ακουστεί-γιατί είναι μάνα κι ακούει τη προσευχή μου- το άγχος μου, μες την αμαρτωλότητα μου- όταν τη ρωτάω Ορθοδοξία τι είναι… Βρίσκοντας την απάντηση στον αγώνα του αδερφού- που παραμένει Ορθόδοξος κι άλλη ιδιότητα δε δέχεται, σηκώνοντας το σταυρό που ο Κύριος του κληροδότησε- δίνοντας σε μένα την απάντηση μέσα από τη ζωή του. Κι αυτό Ορθοδοξία είναι….
Ο Θεός να τον φυλάει.
